دیبا پشتیبان ایرانیان |
نویسنده: دیبا پشتیبان 
یکی از پر کاربردترین لوازم خانگی یخچال است که وجود آن در هر آشپزخانه‌ای ضروری است. خرابی و از کار افتادن این وسیله برقی می‌تواند روال عادی زندگی شما را مختل کند. یکی از ایراداتی که ممکن است برای یخچال شما به وجود آید، خرابی رله استارت یخچال است. رله استارت یک قطعه الکتریکی در یخچال است که مسئولیت رساندن برق به کمپرسور یخچال را بر عهده دارد. خرابی این قطعه مانع از کارکرد کمپرسور می‌شود و حتی می‌تواند به آن آسیب برساند.
تشخیص به موقع خرابی رله استارت یخچال و برطرف کردن مشکل، می‌تواند مانع از به وجود آمدن مشکلات بعدی و تحمیل کردن هزینه اضافی به شما بشود. در ادامه مطلب ضمن بیان علائم و نشانه‌های خرابی رله استارت، نحوه تست کردن آن را به طور کامل شرح می‌دهیم.
رله استارت چیست؟
همان طور که گفته شد، رله استارت قطعه‌ای است که مسئولیت راه اندازی و استارت کمپرسور را بر عهده دارد و در صورت خرابی رله استارت یخچال فعالیت کمپرسور متوقف می‌شود. کمپرسور یخچال با فشرده کردن گاز موجود در کمپرسور و تبدیل آن به مایع، موجب افزایش دمای آن می‌شود. گاز یاد شده با چرخش در یخچال موجب خنک شدن فضای داخل یخچال می‌شود. کمپرسور یخچال پس از هر بار فشرده کردن گاز موقتاً خاموش می‌شود و هر بار برای شروع به کار مجدد به استارت نیاز دارد که مسئولیت این کار را رله استارت بر عهده دارد. در صورت خرابی رله استارت کمپرسور فعالیت خود را آغاز نکرده و بنابراین فضای داخل یخچال سرد نخواهد شد.
به طور کلی رله یکی از قطعات الکتریکی پر کاربرد است و در وسایل برقی متعددی به کار گرفته می‌شود. برخی از کاربردهای رله عبارتند از:
- کنترل ولتاژ و جریان در دستگاه‌های الکترونیکی
- کنترل پمپ سوخت در انواع خودروها
- استارت و راه اندازی موتورهای الکتریکی
تشخیص خرابی رله استارت یخچال چندان دشوار نیست، اما تعویض و تعمیر آن نیاز به دانش فنی دارد. بنابراین بهتر است در صورتی که از دانش فنی کافی برای این کار برخوردار نیستید، از دستکاری خودسرانه یخچال خودداری کنید.
چگونگی عملکرد رله استارت یخچال
رله استارت یخچال در واقع یک کلید الکترومغناطیسی است که با ورود جریان به آن کار می‌کند. رله استارت دارای یک سیم پیچ مغناطیسی است که پس از عبور جریان برق از آن، به طور موقت خاصیت آهنربایی پیدا می‌کند. آهنربای یاد شده با جذب کنتاکت فلزی موجود در رله، اتصال را برقرار کرده و جریان برق را به سمت دیگری کلید انتقال می‌دهد. در صورت قطع جریان برق ورودی، اتصال کلید گفته شده قطع می‌شود.
ترموستات موجود در یخچال فرمان روشن شدن را به کمپرسور می‌دهد. با فرمان ترموستات، کمپرسور فعال شده و سرمای مورد نیاز فضای داخل یخچال را تأمین می‌کند. پس از تأمین این سرما، کمپرسور تا شروع سیکل بعدی از کار می‌افتد. پس از اینکه دمای یخچال از حد تنظیم شده در ترموستات فراتر رفت، این قطعه با ارسال یک سیگنال الکتریکی به رله، فرمان استارت و راه اندازی کمپرسور را صادر می‌کند. بنابراین جریان برق مورد نیاز برای راه اندازی کمپرسور از طریق رله استارت به این قطعه منتقل می‌شود.
علائم خرابی رله استارت یخچال
وجود هرگونه ایراد در آن کارکرد طبیعی یخچال را با اختلال مواجه می‌سازد. بنابراین لازم است نشانه‌های خرابی رله استارت یخچال را بشناسید و با برطرف کردن مشکل، مانع از وارد شدن آسیب بیشتر به یخچالتان شوید. در ادامه مطلب علائم خرابی رله استارت یخچال را معرفی می‌کنیم.
گرم شدن فضای داخل یخچال
از آن جایی که رله استارت، شروع به کار کمپرسور را کنترل می‌کند، خرابی آن موجب افزایش دمای فضای داخل یخچال می‌شود. در صورت خرابی رله استارت یخچال کمپرسور استارت نمی خورد و معمولاً صدایی شبیه به وزوز دائمی از طرف آن به گوش می‌رسد. بنابراین برای بررسی این مورد باید در سکوت به صدای یخچالتان گوش دهید و شرایط کمپرسور را ارزیابی کنید. در صورت شنیدن این صدا، بهتر است پیش از آنکه کمپرسور دستگاهتان آسیب جدی ببیند و هزینه تعمیر یخچالتان افزایش یابد، به تعمیرکار یخچال فریزر مراجعه کنید تا مشکل دستگاه را برطرف کند.
در صورتی که صدایی از طرف کمپرسور شنیده نشد اما احساس کردید فضای داخلی یخچال گرم شده است، دلیل آن می‌تواند کارکرد نامناسب رله استارت یخچال باشد. در صورت خرابی رله استارت یخچال و ضعیف شدن این قطعه، کمپرسور به طور کلی از کار نمی افتد، اما نمی تواند به طور طبیعی در تمامی سیکل‌های تعیین شده کار خود را انجام دهد. بنابراین فضای داخل یخچالتان به اندازه کافی خنک نمی شود.
شنیدن صدای کلیک
از آن جایی که رله استارت یخچال یک کلید مغناطیسی است، فعالیت آن معمولاً با صدا همراه است. هر دفعه که رله مجدداً کمپرسور را راه اندازی کند، یک صدای کلیک به گوش خواهد رسید. اما در صورتی که کمپرسور راه اندازی نشود، پس از مدت کوتاهی رله دوباره فعال شده و استارت می‌زند و صدای کلیک بعدی شنیده خواهد شد. در صورتی که صدای چندین کلیک پشت سر هم را شنیدید، این موضوع به منزله خرابی رله استارت یخچال است و به احتمال زیاد رله یخچالتان سوخته است.
تست خرابی رله استارت یخچال
اگر نشانه‌های گفته شده را در یخچالتان مشاهده کردید، یکی از دلایل آن خرابی رله استارت یخچال است. برای این که از این موضوع اطمینان حاصل کنید باید رله استارت را از یخچال جدا کرده و تست کنید. به طور کلی رله استارت قطعه نسبتاً ارزان قیمتی است و تعویض کردن آن چندان دشوار نیست.
مراحل تست رله استارت
در ابتدا و پیش از انجام هرکاری باید یخچال را خاموش کرده و دوشاخه آن را از پریز بکشید. رله استارت یخچال در در پشت یخچال و در قسمت پایین در کنار کمپرسور قرار گرفته است. با برداشتن گارد محافظ پشت یخچال، کمپرسور را مشاهده خواهید کرد. در کنار کمپرسور جعبه کوچکی قرار گرفته است که چندین سیم از آن خارج شده است. این قطعه رله استارت یخچال است. اگر با این قطعه آشنایی ندارید، می‌توانید قبل از جدا کردن سیم‌ها از آن عکس بگیرید تا پس از تعویض برای نصب رله استارت جدید با مشکل مواجه نشوید.
در یخچال‌های قدیمی رله استارت دارای یک سیم پیچ مسی است که به سادگی می‌توانید آن را شناسایی کنید. اما شکل رله استارت در یخچال‌های جدید متفاوت است و به آن رله حالت جامد می‌گویند. نکته جالب توجه این است که خرابی رله استارت یخچال در مدل‌های جدیدتر، متداول‌تر است.
تست رله بدون استفاده از ابزار
می توانید رله استارت یخچال را به صورت چشمی مورد بازدید قرار دهید. در صورت مشاهده خوردگی یا زنگ زدگی در اطراف پایه‌های رله، این می‌تواند نشانه خرابی رله استارت یخچال باشد. گاهی اوقات با تمیز کردن رله و برطرف کردن زنگ زدگی مشکل آن حل می‌شود؛ اما این راه چندان مطمئن نیست و در صورت فرسوده شدن قطعه، تعویض آن بهترین تصمیم است.
در رله‌های حالت جامد که سیم پیچ ندارند، پس از جدا کردن آن را تکان داده و به صدای داخل قطعه گوش دهید. اگر صدای تق تق شنیدید، احتمالاً به معنی آن است که رله شما سوخته است و باید تعویض شود. برای این که از خرابی رله استارت یخچال مطمئن شوید، بهتر است از یک فرد آشنا با تعمیرات وسایل برقی کمک بگیرید و بخواهید سلامت قطعه را بررسی کند.
تست رله با استفاده از تجهیزات
برای تست خرابی رله استارت به یک اهم متر یا مولتی متر نیاز دارید. در واقع هدف این است که وجود قطع شدگی در داخل سیم پیچ، یا بین پایه‌های رله و سیم پیچ، بررسی شود. همچنین با استفاده از رله می‌توانید بررسی کنید که پایه‌هایی از رله استارت که به کمپرسور یخچال متصل می‌شوند اتصال کوتاه نشده باشند.
با استفاده از اهم متر، مقاومت بین پایه‌های مختلف رله را به صورت دو به دو اندازه گیری کنید. در صورتی که رله سالم باشد، باید تنها برای یک جفت از پایه‌های رله مقداری مابین 10 تا 100 اهم را مشاهده کنید. برای سایر پایه ها، باید شاهد نمایش مقدار صفر اهم بر روی صفحه اهم متر باشید.
سخن پایانی
با افزایش هزینه‌های تعمیرات دستگاه‌های الکترونیکی، تشخیص به موقع ایراد و جلوگیری از خراب تر شدن دستگاه به امری ضروری تبدیل شده است. در صورتی که فضای داخل یخچالتان خنکی همیشگی را نداشت و یا صدای کلیک از طرف کمپرسور یخچال به گوش می‌رسید، این‌ها می‌توانند نشانه خرابی رله استارت یخچال باشند. در صورتی که یخچال با همین وضعیت به کارش ادامه دهد و اقدامی انجام ندهید، ممکن است کمپرسور دستگاهتان آسیب ببیند و هزینه تعمیر یخچالتان چند برابر شود. در حالی که عموماً رله استارت‌ها قطعاتی ارزان قیمت هستند و تعویض آن‌ها هزینه چندانی در بر نخواهد داشت.
برای خارج کردن رله استارت از دستگاه و تست کردن آن، نیاز به دانش فنی و آشنایی با استفاده از تجهیزات برقی دارید. در صورتی که فاقد این توانایی هستید، بهتر است اقدامی انجام ندهید و تشخیص ایراد و برطرف کردن ان را به تعمیرکار حرفه‌ای تعمیرات لوازم خانگی و متخصص بسپارید.
